Pinksteren

Duccio di Buoninsegna(1282-1339) Pinksteren

Handelingen 2 : 1 – 12 De uitstorting van de Heilige Geest

De perikooptekst voor Pinksteren begint met: ’Toen dan de dag van het Pinksterfeest aanbrak,..’. Het Joodse Pinksterfeest (Sjavoeot) is het Wekenfeest, het feest van de eerste tarweoogst. In het boek Exodus (34:22) staat: ‘Vier het Wekenfeest wanneer je de eerste opbrengst van de tarweoogst binnenhaalt...’ Het Wekenfeest volgt vijftig dagen na het Pesach: ’Vanaf die dag na de sabbat, vanaf de dag dat de schoof omhooggeheven is, moeten zeven volle weken worden afgeteld, tot de dag na de zevende sabbat. Vijftig dagen moeten jullie aftellen, en dan moeten jullie de HEER een graanoffer aanbieden uit de nieuwe tarweoogst’, aldus het voorschrift in Leviticus (23:15-16). Het Wekenfeest herinnert er ook aan dat Mozes op de berg Sinaï van God de Tien Geboden ontving. Het is interessant om in die twee elementen –de ontspruitende groeikrachten van de lente in de natuur tegenover de vormende kracht van de Tien Geboden van God- de twee bewegingen te herkennen uit Rudolf Steiners weekspreuken. In b.v. spreuk 7 en 8 lezen we over de aanlokkende kracht van de zintuigwereld, waardoor het Zelf dreigt te ontvluchten, en/of het denken gedoofd wordt, met daartegenover het appel op het innerlijk van de mens om zich niet in die uiterlijke schijn te verliezen.

In de kring van jaarfeesten wijzen Pasen, Hemelvaart en Pinksteren voor ons naar de belangrijkste inhouden van het Christendom. De inhouden zijn zonder inspanning van het bewustzijn, het denken, niet zo makkelijk toegankelijk. Kerstmis spreekt veel meer tot het gevoel van de mensen. In de bijdrage van het vorig jaar is geprobeerd enig licht te werpen op het Pinksterfeest (klik hier). Om weg te blijven bij een al te persoonlijke interpretatie volgen hieronder opnieuw mededelingen uit het geesteswetenschappelijk onderzoek van Rudolf Steiner.

Om te beginnen uit een notitieboekje van Rudolf Steiner zijn kort en bondige aantekening ter voorbereiding op de voordracht van donderdagmiddag 17 mei 1923. (GA 226):
Vóór het Mysterie van Golgotha voelden de mensen dat ze afstamden uit geestelijke werelden, en het was Christus, door wiens kracht zij de mogelijkheid hadden om na de dood de weg terug te vinden.
Hij hief het vergeten op – de cultus in mysteriën gaven de lichtkracht tot de herinnering.
Het bewustzijn van de verbinding ging verloren – Christus kwam op aarde.
Hemelvaart: Het werd duidelijk dat het bewustzijn van de verbinding verloren was.
Omdat de lichamen dat niet meer gaven.
Dan de helende geest – vanuit diepe droefenis.

Vervolgens enkele passages uit verschillende voordrachten

En pas bij de gebeurtenis, die we vieren met Pinksteren, kwamen de discipelen zelf, vanuit een andere staat van bewustzijn, tot het inzicht wat er was gebeurd met de Christus Jezus.
uit: Rudolf Steiner Vorstufen zum Mysterium von Golgatha (GA 152), voordracht Parijs 27 mei 1914 – Der Fortschritt in der Erkenntnis des Christus – Das Fünfte Evangelium

Toen zeiden zij: Nu is Hij van ons weggegaan. Dat was de Hemelvaart. Het was een gebeurtenis dat de leerlingen uiteraard veel verdriet deed. Zij zeiden: Ondanks dat Hij gestorven is, ondanks dat vijanden hem gekruisigd hebben vertoefde Hij nog veertig dagen onder ons. Nu is Hij niet langer met ons. Hij is nu weer teruggekeerd naar de wereldwijdten.
En ze waren werkelijk zeer met droefenis vervuld, geen gewoon verdriet, maar een heel diep verdriet. En de tien dagen, waarvan gesproken wordt, deze tien dagen waren voor de discipelen en apostelen zo, dat zij diep in het innerlijk van hun harten binnengingen, waardoor zij allen dachten aan de innerlijke kracht, waarover Christus hen ooit verteld had. Deze tien dagen waren voldoende, dat ze zelf daarna zeiden: Ja, we kunnen zelf tot inzicht komen over alles, deze wijsheid - zeiden ze door de sterke impressie - de wijsheid zelf zit in ons. En ze voelden nu, na tien dagen, de kracht om deze wijsheid uit te dragen. De vurige tongen - dat is daarvoor het beeld– verschenen boven hun hoofden. Dat is Pinksteren, de pinkstergedachten, de vurige tongen. Door de grote droefenis waarin ze dachten Christus nooit meer te zien, waren ze zo tot zichzelf gekomen dat zij zelf nu konden verkondigen. En er wordt inderdaad gezegd dat zij "in alle talen” begonnen te spreken. Maar nu moet echter een beetje worden verduidelijkt, hoe men in oude tijden sprak. U mag natuurlijk niet geloven dat er is bedoeld dat de apostelen in het Chinees, Japans of Duits begonnen te spreken, maar er wordt bedoeld, naar het spraakgebruik in de oude tijden, dat zij door alles wat ze in die tien dagen tussen Hemelvaart en Pinksteren overdacht hadden, nu ontwaakt waren. Nu bestond voor hen niet langer het verschil tussen de religies, maar zij verkondigden een godsdienst voor alle mensen. Dit betekent dus dat ze konden spreken in alle talen, een godsdienst voor alle mensen.
En dat is de mooiste Pinkstergedachte, een godsdienst voor alle mensen. Wie werkelijk inziet dat de Christuskracht van de zon stamt, die moet ook de universele godsdienst voor alle mensen erkennen. Het was een universele godsdienst voor alle mensen, ook als de mensen het nog niet begrepen. Maar in de discipelen kwam het op, dat het een zonnereligie is. Dit wordt uitgedrukt met het gezegde dat zij in alle talen konden spreken. Ze konden een godsdienst van verzoening en tolerantie voor alle mensen brengen. Dit is de Pinkstergedachte. Maar weet u, de Pinkstergedachte is zelfs vandaag de dag nog niet tot vervulling gekomen. En die moet vervuld worden. Het moet steeds duidelijker worden wat Christus naar de aarde heeft gebracht. Dat het niet van een leer afhangt, maar dat het een feit is.
uit: Rudolf Steiner Vom Lebens des Menschen und Erde - Über das Wesen des Christentums (GA349)
14e voordracht - Dornach, 9 mei 1923

We weten uit andere beschouwingen, dat het allerbelangrijkste van Pinksteren is, dat het gemeenschappelijk leven van degenen die getuige waren van de grootste gebeurtenis in de geschiedenis van de mensheid –Pasen- zich individualiseerde. De vurige tongen daalden neer op het hoofd van elk van hun, en ieder verkondigde in een taal die aan geen enkele andere taal gelijk is en dus voor iedereen te begrijpen was, wat van het Mysterie van Golgotha binnenstroomde in de mensheidsontwikkeling. De vurige tongen daalden neer op het hoofd van een ieder. Het was eerder al zo dat de ziel van iedere leerling zich opgenomen voelde, men zou kunnen zeggen, in de gezamenlijke aura van het Mysterie van Golgotha. Toen lichtte door de Pinkstergebeurtenis in de individuele ziel op, dat wat zij eerst alleen als inzicht hadden door hun gemeenschapsleven, zodat elk individu nu een individuele verlichting doormaakte. Dit is het allerbelangrijkste, natuurlijk op een abstracte manier uitgedrukt. We moeten, willen we de juiste betekenis ervan begrijpen, het zich individualiseren van de boodschap van Pasen op het Pinksterfeest in onze ziel navoelen. Maar dan krijgen we de mogelijkheid om dat, wat gewild wordt door de geesteswetenschap, in de ware zin van deze Pinksterverkondiging te begrijpen. Want inderdaad wat in de geesteswetenschap wordt gezien als het meest op de voorgrond tredende is, dat elke menselijke ziel in de geesteswetenschap zelf de kern van haar wezen kan vinden, welke haar inzicht kan verschaffen over de na te streven werelddoelen. De toekomst van de mensheidsontwikkeling zal zich ontwikkelen, doordat de mensen steeds minder aangewezen zullen zijn op de gemeenschapsstructuur, op wat wordt gegeven door sociale structuren. Maar we hopen dat de mensen rijp zullen worden en in staat zullen zijn om uit zichzelf zo te leven, dat de ander naast hen een soortgelijk leven leiden kan. Dan zal innerlijke tolerantie de zielen aangrijpen en in de sociale structuur zal de vrijheid verwerkelijkt kunnen worden.
uit: Rudolf Steiner Erdensterben und Weltenleben (GA181)
14e voordracht Berlijn 21 mei 1918

In de oude tijden, toen kleine kringen van bloedverwantschap bestonden, voelde de mens zich deel van een familie, lid van een stam. En precies zoveel als de bloedverwantschap afneemt, zal de individuele zelfstandigheid groeien en toenemen. Dat deze werking van het Mysterie van Golgotha uitgaat, ziet u aan het feit dat de gebeurtenis de hele wereld moet omspannen, een religieuze impuls van hoogste betekenis wordt. Alles wat toen gebeurd is, was en is voorbereiding. De werking begint ermee, dat op het Pinksterfeest de Heilige Geest wordt uitgegoten. Wanneer men zo spreekt, dat wordt gesproken vanuit de ziel van de ander, niet meer egoïstisch, wordt het beste weergegeven waar gezegd wordt dat de apostelen tot alle mensen spraken in alle talen. Zo bereidt de Heilige Geest datgene voor dat door het bloed van de Zoon, van de Logos, van Christus wordt bewerkstelligd. ….
Met de gebeurtenissen op Pinksteren kwam op een wonderbaarlijke manier tot uitdrukking, dat de apostelen hun broederschap uitbreidden tot een mensheidsbond en in een taal spraken die iedereen kon verstaan. Dat zal meer en meer verwerkelijkt moeten worden, en wel bij de hoogste vorm van de individualiteit. De Geest der Waarheid verenigt ons allen.
uit: Rudolf Steiner: Ursprungsimpulse der Geisteswissenschaft
(GA 96) - voordracht Berlijn, 25 maart 1907

Mijn beste vrienden, het lot van de antroposofie zou hetzelfde moeten zijn als dat van het christendom. Daarvoor is echter nodig, dat de mensen vandaag de dag zich niet alleen richten op de dode woorden, die van Christus gewag doen, maar dat de mensen zich tot het inzicht wenden, dat tot het licht zelf voert, waarin de levende Christus is opgenomen – niet de historische, die eeuwen geleden op aarde leefde - die nu en ieder moment van de toekomst onder de mensen leeft, omdat Hij van hun God tot hun goddelijke broeder is geworden.
Zo willen we als Pinkstergedachten opnemen, dat we door de antroposofie de weg naar de levende Christus willen zoeken, en voelen dat daardoor in iedere antroposoof de eerste pinkstergebeurtenis tot vernieuwing kan worden, dat in het hart het inzicht over Christus zelf oplicht, en hij zich verwarmd en verlicht voelt door de vurige tongen van christelijke wereldkennis.
Moge onze weg tot de geest door middel van de antroposofie tegelijkertijd zijn: de weg door de geest tot Christus.
De slotwoorden van een voordracht gehouden in Kristiania (Oslo),
17 mei 1923
uit: Rudolf Steiner Welten-Pfingsten, die Botschaft der Anthroposophie –in: Menschenwesen, Menschenschicksal und Weltentwickelung (GA 226)


Glasinloodvenster Pinksteren in de Dom van Keulen