(uit: Sergej O. Prokofieff: De twaalf heilige nachten en de geestelijke hiërarchieën)
De tijd tussen de Kerstnacht en Epifanie mogen we beleven als een weg van Jezus tot Christus.
Giotto di BondoneLucas 2 : 1 – 20 De geboorte van Jezus
In de Kersthandeling wordt natuurlijk de perikoop uit het tweede hoofdstuk van het Lucas-evangelie gelezen met het geboorteverhaal van Jezus in de kribbe en aanbidding door de herders. Bij veel mensen leeft het niet in het bewustzijn dat het geboorteverhaal van Jezus met de herders en het geboorteverhaal met het bezoek van de Wijzen uit het oosten aan Bethlehem twee totaal verschillende verhalen zijn. De kerk lijkt ervoor gezorgd te hebben dat het gegeven van de verschillen tussen de twee geboorteverhalen voor het bewustzijn van de gelovigen is weggemoffeld, zodat er één geboorteverhaal van is gemaakt. Later zijn kritische godgeleerden er ook niet in geslaagd deze verschillen te verklaren. Hooguit zijn zij gekomen met bewijzen dat de geboorte van Jezus niet met historische feiten te verbinden is. Rudolf Steiner heeft erop gewezen welke gecompliceerde voorbereidingen er zijn voorafgegaan aan de geboorte van Jezus, die uiteindelijk het lichamelijke omhulsel van Christus wordt. (zie ook perikoop voor de Nieuwjaarsdag over de Drie Koningen).
Het geboorteverhaal volgens Lucas werkt het sterkst op het gemoed. Zoals we al eens eerder in deze notities hebben aangegeven sluit het Lucas-evangelie aan bij de liefde- en medelijdenstroom, die door Boeddha aan de wereldontwikkeling is gegeven. Zoals alles in het Lucas-evangelie, moeten ook de herders op het veld gezien worden als representanten uit de mysteriestroom van Boeddha.
Het Lucas-evangelie was altijd al een boek voor iedereen, waaruit het kinderlijkste gemoed stichting kon halen. Alles, wat in de menselijke ziel gedurende het gehele leven kinderlijk blijft, heeft zich altijd tot dit evangelie aangetrokken gevoeld. Maar vooral: wat van de christelijke waarheden beeldend verteld is en wat de kunst zich ervan als onderwerp gekozen heeft – er is ook veel uit de andere evangeliën genomen -, en dan wel speciaal de schilderkunst, en wat daarvan het meest tot de menselijke harten gesproken heeft, blijkt voor het merendeel aan het Lucas-evangelie ontleed te zijn. Alle sterke banden tussen Johannes de Doper en Christus Jezus, die zo veelvuldig zijn afgebeeld, vindt men beschreven in dit onvergankelijke document, het Lucas-evangelie.
Wie van dit gezichtspunt uit dit document op zich in laat werken, die zal vinden, dat het van het begin tot het einde gedrenkt is in het principe van liefde, medelijden, eenvoud – ja, tot op zekere hoogte ook – kinderlijkheid.
(Rudolf Steiner: Voordrachten over het evangelie volgens Lucas (GA 114) – 2e voordracht Bern, 16 september 1909)
Nazareth in Galilea was een gemeenschap van Esseeërs, waar Maria opgroeide en woonde. Het was een verstilde en beschermde omgeving, verscholen liggend tussen de heuvels van Noord Palestina.
Judea in het zuiden is voornamelijk woestijn. Alleen Bethlehem iets ten zuiden van Jeruzalem - de naam betekent: huis van brood -, was een vruchtbaar gebied. Naar de naam te oordelen groeide in die buurt blijkbaar graan. Het is de stad van David en reeds in zijn tijd was Bethlehem een huis van brood in de droogte van de woestijn. In de heuvels rondom het stadje waren grotten, die gebruikt werden als stal voor het vee. Er waren echter ook grotten, die als mysterieplaats waren ingericht, zoals we dat ook kennen van verschillende druïdeplaatsen in Europa. Over zulke plaatsen is in andere gedeelten in de evangeliën ook sprake. Dan worden ze bijvoorbeeld aangeduid als grafholen, waaruit bezetenen tevoorschijn komen (Mattheüs 8:28–34 - 4e zondag na epifanie).
Wanneer we over de vrome herders lezen in het Lucas-evangelie, zouden we in ons achterhoofd kunnen houden dat hier niet enkel over eenvoudige herders gesproken wordt, maar over mensen die verbonden waren met deze mysterieplaatsen. Zij hadden blijkbaar een rijk innerlijk leven, waardoor zij in staat waren de engel te schouwen en te horen, om daarna de hemelse engelenschaar te zien en te horen zingen. Daarom zou men ze meer kunnen beschouwen als ingewijden, herders gelijk priesters. Aan hen verschijnt de engel des Heren. Hun zielen waren door scholing in deze mysteriën voorbereid om de boodschap van de engel te vernemen, de hemelse heerscharen te schouwen.
Rudolf Steiner zegt hierover dat de herders daarmee het stralende wezen van Boeddha gewaarwerden, Boeddha die niet meer incarneren zou, maar die de geboorte van dit Jezuskind vanuit de hemelen begeleidde. De herders zoeken daarna het Kind en vinden en aanbidden het in de stal, die best in zo'n mysteriegrot zou kunnen zijn geweest. Wanneer de herders terugkeren loven en prijzen zij God. Maria bewaarde al deze woorden en overdacht ze in haar hart. Ook deze laatste woorden wijzen opnieuw op een rijk meditatief leven, nu bij Maria.
‘Dit was de eerste volkstelling.’ (Lucas 2:2)
In de evangeliën staat er nooit zomaar iets, dus ook deze korte zin moet een betekenis hebben. Dat deze volkstelling als de eerste wordt aangeduid zou erop kunnen wijzen dat het blijkbaar daarvoor niet de gewoonte was om te tellen uit hoeveel individuen een volk bestond. Het volk was een groep. Historici vermoeden dat de Romeinse keizer de volkstelling nodig had in verband met het instellen van belastingen. Zuiver politieke en bestuurlijke redenen worden genoemd. Maar deze vermelding zou er ook op kunnen duiden dat de schrijver van het evangelie ervaren had dat in de tijd van de geboorte van Jezus ook het Ik-Ben werd geboren. We kunnen deze korte aanduiding dus ook opvatten als een mededeling dat met deze geboorte het individu van iedere mens meer en meer belangrijk wordt.
Fra Angelico